17 listopada 2017 roku w Opolu odbyła się Uroczysta Gala z okazji 25-tych Europejskich Dni Dziedzictwa. W czasie gali wręczono nagrody i wyróżnienia dla osób i instytucji, które brały aktywny udział w Europejskich Dniach Dziedzictwa. Dom podcieniowy „Mały Holender” p. Marka Opitza oraz Parafia Greckokatolicka p.w. św Mikołaja w Żelichowie przystąpiły do konkursu w kategorii „prelekcje, wykłady, warsztaty” w projekcie – „DOBRE SĄSIEDZTWO”.
Żuławski projekt oceniło i wyróżniło nagrodą 5 000 zł. jury w następującym składzie: Iwona Solisz – wieloletni Opolski Konserwator Zabytków, Hubert Mącik – Miejski Konserwator Zabytków w Lublinie, Anna Czyżewska – prezes Stowarzyszenia Pracownia Etnograficzna, etnografka, animatorka społeczna i kulturalna, Jan Mencwel – kulturoznawca, pracownik Fundacji Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”, Karol Mazur – kierownik Działu Edukacji Muzeum Powstania Warszawskiego, Filip Spek – Stowarzyszenie „Miasto Jest Nasze”, Beata Bauer – kierownik Działu Kształcenia i Wydawnictw Narodowego Instytutu Dziedzictwa Narodowego Instytutu Dziedzictwa.
W imieniu nagrodzonych nagrodę odebrał ks. Paweł Potoczny – proboszcz parafii greckokatolickiej p.w. św. Mikołaja w Żelichowie.
DZIAŁANIA W PROJEKCIE DOBRE SĄSIEDZTWO
Projekt 2016 dotyczy wspólnych działań edukacyjnych, prezentacyjnych Parafii Greckokatolickiej p.w. Św. Mikołaja oraz domu podcieniowego Mały Holender.
Miejsce – Żelichowo gmina Nowy Dwór Gdański, pow Nowodworski.
Realizacja od kwietnia do grudnia 2016 r.
Średniowieczny kościół Świętego Mikołaja
Społeczność Grekokatolicka pojawiła się na Żuławach w ramach Akcji Wisła w końcu lat 40-tych XX w. W użytkowanie otrzymała średniowieczny (1352 r) kościół. Świątynia ma zachowane wyposażenie barokowe, i współczesny ikonostas co czyni ją wyjątkowym miejscem, gdzie można poczuć historią Żuław, w którą wplatają się losy wielu nacji. Społeczność parafii w ostatnich latach otwiera się na współpracę, podejmuje inicjatywy stwarzające ją jako lidera pojednania między narodami. Kościół wpisany jest do rejestru zabytków.
Mały Holender – dom podcieniowy
Efektem otwarcia jest współpraca z sąsiadem zza płota – domem podcieniowym Mały Holender – typowy żuławski dom przeniesiony na miejsce dawnych zabudowań gospodarczych plebanii pełni rolę muzeum, skansenu, pracowni gdzie właściciele organizują dla młodzieży szkolnej i turystów warsztaty regionalnych umiejętności (serowarzenie, tłoczenie jabłek, plenery fotograficzne, warsztaty zielarskie, robienia przetworów na zimę). Sprawdzeniem zapamiętania informacji o zabytku jest gra terenowa „Skarb Mennonity). Dom podcieniowy wpisany jest do ewidencji zabytków.
Projekt „dobre sąsiedztwo” polegał na tym, że stworzyliśmy wspólną propozycję, gościnę w zabytkach.
– Młodzież uczestnicząca w warsztatach umiejętności odwiedzała kościół, gdzie ksiądz witał, opowiadał o cerkwi i społeczności grekokatolickiej. Później wspólna wizyta na cmentarzu 11 wsi (też po sąsiedzku) gdzie chowano głównie mennonitów dopełniała żywą lekcję historii osadnictwa i wielokulturowości Żuław. Takich lekcji poglądowych w 2016 roku odbyło się około 40 (około 1000 osób) co jak na tego typu współpracę na Żuławach jest unikatowe.
– Dla grup turystycznych odwiedzających miejscowość. Zainteresowanych kościołem gościliśmy w domu podcieniowym i na odwrót ksiądz zapraszał do kościoła. Dla większości odwiedzających zaskoczeniem była wyjątkowa historia i współczesna koegzystencja różnych społeczności. Była możliwość rozwiania różnych mitów, zrozumienia i podejmowania współpracy na przyszłość. W ramach obustronnej gościny miejsca odwiedziło około 600 osób.
– Uczestnictwo w „Dniach otwartych żuławskich zabytków 2016” gdzie dom podcieniowy przyjmował gości na wykładzie Marty Koperskiej o historii domów podcieniowych na Żuławach a historyk Łukasz Kępski wspólnie z księdzem robił prezentację kościoła w świetle nowych odkryć archiwalnych. Podczas dwóch dni dom i kościół odwiedziło ponad 100 osób.
Celem projektu jest pokazanie dobrych praktyk, że razem można więcej przekazać, zrozumieć zainteresować, wytłumaczyć zawile losy osadników na Żuławach. Cele krótko falowe zostały zrealizowane – duża ilość zainteresowanych zabytkami. Cele długofalowe – owocują dalszą współpracą, wspólnymi planami, propozycjami współpracy przy odnawianiu zabytków.
Organizacja – wspólna promocja, dom podcieniowy Mały Holender – organizacja warsztatów umiejętności wzbogacona o poznanie kościoła. Odpowiedzialność za organizację warsztatów Marek i Jacek Opitz – właściciele domu podcieniowego. Ksiądz Paweł Potoczny prezentacje kościoła organizacja wykładów podczas Dni otwartych żuławskich zabytków.
Kontynuacja w 2017 roku podobne działania sprawiły, że odwiedza nas więcej osób, zwiększyło się zainteresowanie mediów i osób, które chcą współpracować. Planujemy wydawanie rocznika. Jeden numer próbny już wyszedł kolejne planowane są pod nazwą „Przystań Żelichowo”.
