Chrzcielnica umiejscowiona obecnie pod krzyżem i wykorzystywana przez Parafię pochodzi ze średniowiecza. Wykonana z czerwonego granitu czasza ma kształt kielicha osadzonego na wielobocznej zwężającej się ku górze podstawie. W poprzednich latach ustawiona została w południowej kruchcie. Wielokrotnie przenoszona znalazła się poza kościołem.
W 2015 roku podjęto starania o jej powrót. Po przetransportowaniu Ks.Proboszcz dokonał wyboru miejsca pod krzyżem, aby mogła pełnić swoja rolę w czasie świąt kościelnych. Po montażu przez parafian – wymurowaniu postawy, dokładnym złożeniu czaszy i trzonu, wykonane zostały prace mające na celu usunięcie licznych łat cementowych i zabrudzeń mleczkiem cementowym, scalono kolorystycznie miejsca połączenia.
W Cyganku znajduje się jeszcze jedna kamienna chrzcielnica. Ustawiona jest w podstawie wieży pełniącej rolę zachodniej kruchty. Dominuje duża granitowa czasza o wyraźnych płaszczyznach 10 boków, umocowana na niskiej podstawie zakończonej półwałkiem. Czas jej powstania to XV-XVI wiek. Nie znane jest jej pochodzenie. Chrzcielnice stanowią istotny element wyposażenia każdego kościoła. Napełniona wodą święconą odgrywa najważniejszą rolę w czasie sakramentu chrztu.
Wykonana z kamienia, metalu lub drewna, zazwyczaj ma kształt kielicha. Wewnątrz montowano misy, najczęściej cynowe, do przechowywania wody. Na czasze chrzcielnicy nakładano dodatkowo nakrywy. Pojawiły się one w XIII wieku w celu ochrony przed profanacją i zanieczyszczeniem.
Proporcje jak i formy dekoracyjne zależały od aktualnie obowiązujących stylów dekoracyjnych. Na Pomorzu, z powodów klimatycznych i praktycznych wolno stojące chrzcielnice zdominowały otwarte bapstysteria, które w zmienionej formie pojawiły się w pomorskich kościołach, w protestantyzmie.
Wygląd i wielkość chrzcielnic z czasem uległ zmianie – stały sie mniejsze. Chrzcielnice romańskie i gotyckie wykonywano przede wszystkim z kamienia, jedynie do katedr przeznaczone były z ołowiu i jego stopów. Drewniane chrzcielnice z metalowymi misami pojawiły się w późniejszym okresie.
Formę, program ikonograficzny chrzcielnic określały odrębne przepisy kościelne, ale i tak dekoracja odzwierciedlała gusta epoki. Nie bez znaczenia był stopień zamożności fundatorów. Miejsce ustawienia chrzcielnic było określone przez przepisy kościelne i zależało od wielkości kościoła i ilości naw. Kierowano się zasadą ukazania drogi – od ciemności ku jasności.
Ewa Pytel
